Laat je Dyna X net zo sturen als een PL17 of een 24

Iedereen die wel eens met een Dyna X heeft gereden, weet dat deze auto’s niet zo strak sturen als een Dyna Z, een PL 17 of een
24. De kwaliteit van het wegdek, zijwind en het remmen hebben invloed op de koers en je moet dus meer bijsturen. Het wordt al snel
duidelijk waaraan dat ligt, als je probeert de sporing af te stellen. Met de hand kan je met weinig kracht de voorwielen zodanig bewegen dat je sporingsvariaties krijgt van meerdere millimeters.
In feite is er weinig verschil te zien tussen de voorwielophanging
van de Dyna X en de latere types. De latere types hebben een grotere spoorbreedte en dus langere dwarse bladveren. Deze zijn nogal slap in de rijrichting en de latere types hebben daarom bij de onderste bladveer, aan beide zijden een reactiearm. Daarmee ontstaat een min of meer stijve driehoek bij de onderste fusees. Aandrijf- en remreacties hebben daarmee minder invloed op de wielstand en daarmee op de koers van de auto.

Een ander verschil is de vorm van de stuurarmen. De stuurarmen van de Dyna X zijn veel hoger en daardoor slapper dan die van de latere types . Aan het verschil in de stuurarmen valt weinig te doen. Dat betekent dat je sporingsverschillen zult houden tussen “gas er op” en remmen. Het is het beste de sporing zo af te stellen dat de sporing goed staat met “gas er op”, dus met de hand de wielen duwen in de richting van toespoor. Mijn Dyna Veritas gaat strak de bocht door met “gas er op”. Met “gas er af” de bocht door, piepen de banden. Niks aan te doen.

Waar je wel wat aan kan doen is het aanbrengen van reactiestangen bij de onderste dwarse bladveer zoais bij de latere types. Om er voor te zorgen dat het er toch tamelijk origineel uitziet, kan je gebruik maken van Panhard onderdelen, b.v. de reactiestangen van een PL 17. Zelf heb ik bij Wim Boers de onderste fusee handen, de reactiearmen en de silentblocks gevonden. De onderste fuseehanden van de X moet je vervangen. Die van de PL hebben namelijk een montagesteun voor silentblocks (rubber scharnieren) van de reactiearmen. Dit vervangen kan niet zomaar want de diameter van het fusee van de X is kleiner dan die van de PL. Daarvoor moeten nieuwe bronzen bussen gemaakt worden.

De Dyna X heeft Houdaille armschokbrekers. Als die goed in orde zijn (niet lekken), werken ze uitstekend. Je kan ze ook heel goed afstellen. De reactiearmen van de PL hebben een bevestiging voor een telescoop schokbreker. Het aanbrengen van telescoop schokbrekers is een hele ingreep en dat vond ik niet nodig. Omdat de bevestiging voor een telescoopschokbreker niet wordt gebruikt, heb ik de PL reactiearmen “platter” gemaakt. Bij het passen van de reactiearmen blijken ze te lang te zijn. Ik heb ze daarom ingekort.

Bij de ombouw heb je niet meer de beschikking over de montagepen van de armschokbreker. Daarvoor heb ik een speciaal steuntje gemaakt. Ook de verbindingsarmen van de armschokbreker heb ik sterk ingekort om er voor te zorgen dat het allemaal weer past. Ten slotte heb je nog de bevestigingssteunen nodig voor de verbinding van de reactiearm aan het chassis. Mijn Vertas heeft nog de gegoten aluminium voorkop. Daaraan kan je niet zo maar een paar steuntjes lassen. Ik heb aan voorkop een paar speciale steunen gemaakt die met M8 bouten aan het aluminium gietstuk van de voorkop zijn verbonden. Ik hoop dat de foto’s het allemaal wat verduidelijken. Het is best een heel gepruts, om het allemaal netjes op zijn plaats te krijgen.

Het enige wat je aan uitlijning kan afstellen is de wielvlucht en de sporing. Caster is niet afstelbaar. Het enige dat je kan doen is controleren of de fusees aan beide kanten gelijk staan, dus het afstellen van de wielvlucht. De sporing stel ik af met een “high tech” meetopstelling bestaande uit: 2 houten latten, ijzerdraad, twee veren en een meetlint. Met het meetlint meet ik het verschil in afstand tussen de houten latten voor en achter de wielen (zie figuur). Op de meetbank van de plaatselijke bandenhandel bleek alles goed afgesteld. Dus met primitieve middelen kan je toch goed werk maken.

Als je plannen hebt ook reactiearmen op je Dyna X aan te brengen, maar je twijfelt of het wel de moeite loont, kom dan eerst even een proefrit in mijn Dyna Veritas maken. Als er veel belangstelling is voor deze ombouw, laat het dan weten. Dan kan zal ik nog wat tekeningen maken van de verschillende speciale onderdelen.

Joannes Collette (Mob. 06-17236195)

 N.B. Camber = wielvlucht; caster = askanteling