Een oliefilter in de Panhard motor!

Pierre Peters

Een thema dat al wat vaker besproken is, is het gebruik van een oliefilter. Ik wil echter deze keer uitvoeriger ingaan op de noodzaak (of juist niet) van het gebruik van een oliefilter.
Bij de ontwikkeling van de tweecilinder Panhard motor heeft mijnheer Delagarde niet gekozen voor het gebruik van een oliefilter. Had hij daar een reden voor? Hij heeft hier zeker aan gedacht maar de toepassing van een filter stuitte destijds op enkele bezwaren. Op het moment van de ontwikkeling van de motor kenden we nog niet de zogenaamde multi grade oliën. Een van de eigenschappen van deze olie, behalve de verschillende viscositeiten in winter en zomer, is dat aan deze olie een dope is toegevoegd, die vervuiling oplost in de motorolie en dan afzet in een filter. Een eigenschap die de destijds toegepaste single grade olie niet heeft.
Zoals we weten is de smering van een Panhardmotor afwijkend van andere motoren vanwege de toepassing van rollagers in krukas en drijfstang. Hierdoor is het niet mogelijk om druksmering toe te passen. De krukas krijgt daarom spatsmering.
De olie gaat door middel van een lagedruk oliepomp via de nokkenas naar de twee hoofdlagers om dan verder middels zwaartekracht en olieslingerringen de krukas te smeren. Omdat we een compacte motor hebben is de oliepomp klein, zo klein zelfs dat de delen die met druk gesmeerd moeten worden, zoals de kleppen en de nokkenas, niet continue kunnen worden gesmeerd. Daarvoor zitten er veertjes in de oliekanalen die om beurten de nokkenas en kleppen van voldoende olie voorzien. Dit noemen wij om en om smering, de ene keer de kleppen en de andere keer de nokkenas en de hoofdlagers. Ook is de nokkenas, die de olie transporteert naar de delen die gesmeerd moeten worden, voorzien van twee gaten. Die gaten verzorgen per omwenteling van de motor de smering, verder komt er geen olie.
De oliedruk tenslotte is laag, Panhard acht een oliedruk van 0,2 bar bij warme motor voldoende. Uit ervaring weet ik dat dit in de praktijk bij veel motoren zeker 0,5 bar is. Die ene halve bar is niet veel maar bij normaal gebruik is dit toereikend. Wel krijg je bij deze druk soms een knipperend oliedruklampje bij warme motor. Iets wat veel gebruikers niet prettig vinden. Kwaad kan dit echter niet .
In het verleden heeft Panhard als accessoire bij de Dyna Z 12 een extern oliefilter aangeboden. Dat was echter geen succes. De belangrijkste reden was de combinatie in olieopbrengst en lage druk. Met het filter was de druk te laag om voldoende doorstroming te realiseren en nadat het klepcompensatiesysteem RJH geïntroduceerd was het filter helemaal onbruikbaar omdat die RJH een bepaalde oliedruk nodig heeft om te functioneren. Het gebruik van een extern oliefilter veroorzaakte zoveel drukverlies dat het net te veel van het goede was om een en ander bedrijfszeker te laten functioneren.

Waarom nu toch kiezen voor een oliefilter?
Als we kritisch kijken naar de motorconstructie dan heeft een Panhardmotor wel degelijk een oliefilter. Wij noemen dit echter een oliezeef. Deze is wel in staat om grove delen uit het smeersysteem te houden, echter niet in staat om de in olie opgeloste verontreiniging te filteren.
Het moet een ieder bekend zijn dat de olieslingerringen, die dienen om de drijfstanglagers te smeren, elke 40.000 kilometer moeten worden gereinigd. Dit omdat deze ringen vollopen met vuil dat zich als een harde laag afzet en zo dat tenslotte het smeerkanaal dichtslibt en er geen olie meer naar het lager kan. Met alle catastrofale gevolgen van dien. Om de krukas te reinigen moet de krukas uit de motor genomen worden. Dus de motor moet volledig worden gedemonteerd. Dit is dan ook de reden dat dit vaak niet gedaan werd en de motor hierdoor een slechte reputatie heeft gekregen.
De aandachtige lezer heeft inmiddels gelezen dat het gebruik van een Multi Grade olie die dus een dope heeft om vervuiling af te zetten in een oliefilter, betekent dat in het geval er geen filter gebruikt wordt, er afzettingen elders ontstaan. Die afzettingen ontstaan op plaatsen waar olie in stilstand staat, dus onder in het carter en in de slingerringen.
In het geval van een Multi Grade olie en geen filter is mijn advies; vaak olie verversen, elke 2000 – 3000 kilometer en veel rijden met de auto! In andere gevallen zou een Single Grade uitkomst kunnen bieden, of het toepassen van een oliefilter .

Verschillende clubleden hebben een oliefiltersysteem gemonteerd van Alain Lauffenburger. Dit systeem bestaat uit een grotere oliepomp. Deze heeft een debiet van 1,7 x de origineel toegepaste pomp en een verwisselbaar extern oliefilter. Een fraai en kwalitatief goed systeem met wel enkele kanttekeningen. Een daarvan was de slechte beschikbaarheid, slechts bij intekening kon je een dergelijk systeem bemachtigen. Ik zeg bewust was, nu is het niet meer leverbaar omdat Lauffenburger gestopt is met de verkoop.
Het tweede nadeel is de plaatsing van het oliefilter. Het filter moet uitwendig gemonteerd worden. Vaak op het subframe of op het binnenspatbord. Naast het feit dat het niet origineel oogt, komen de slangen voor aan- en afvoer van de motorolie dicht bij de uitlaat.

Een ander systeem is het systeem Paillou. Dit bestaat wederom uit een grotere oliepomp, ook 1,7 X de originele capaciteit. Dit systeem gebruikt een inzetfilter en het gehele filtersysteem is ingebouwd in het oliecarter. Het inzetfilter is een Bosch P 9127 ook toegepast in een Smart.
De montage bestaat uit het verwijderen van de tapeinden van de originele oliepomp. De nieuwe pomp en het aanzuiggedeelte van de oliepomp zijn namelijk dikker. Ook moeten de tapeinden van het oliedeksel op het carter verwijderd worden. Zie foto’s.
Het is een degelijk en een compact geheel. Eenmaal gemonteerd heb je er geen omkijken meer naar! Het systeem is via mij leverbaar. Er lopen in Nederland inmiddels verschillende van deze systemen naar volle tevredenheid van de gebruikers. De huidige prijs is € 385,00 inclusief en ik lever deze set met pakkingen en bouten. Het is wel de bedoeling dat u het tandwiel dat de oliepomp aandrijft zelf overzet van uw oude pomp. Die wordt namelijk niet meegeleverd.
Lauffenburger adviseert om de veertjes in de olieleiding te verwijderen. Paillou zegt dat beide mogelijk zijn.
Ik adviseer het gebruik van een 20W50 olie met een verversingstermijn van 5000 kilometer of elk jaar. Bij elke verversing uiteraard ook het filter vervangen. Ik heb nog niet ervaren dat de olieslingerringen minder snel gereinigd behoeven te worden maar ik verwacht het van wel. De motorolie blijft immers schoner en vervuilingen zijn reeds uitgefilterd. Dankzij het feit dat de constructie in de motor gebouwd is, is er geen kans op beschadiging van buitenaf en omdat de motorolie direct in het reservoir wordt gepompt ook geen brandend lampje meer in een snel genomen bocht. Het grootste voordeel zit hem in de schonere olie, met name de RJH klepbediening en de drijfstanglagers hebben hier baat bij.
Een grotere oliepomp heeft tevens het voordeel dat de motorolie minder warm wordt. De circulatiesnelheid is immers groter en de oliedruppels zijn kleiner zodat de warmte beter opgenomen kan worden. Ook heb je een hogere oliedruk zodat de slingerringen op de krukas beter gevuld worden en de pistonpennen meer olie krijgen door de grotere oliewerveling in de motor .

Indien een motorrevisie of ingrijpende reparatie aan de motor plaats moet vinden en de motor moet worden gedemonteerd zou ik deze optie zeker in overweging nemen. Montage met de motor nog in de auto is zeker mogelijk maar is toch een lastig werkje zeker als je geen brug ter beschikking hebt. Zaak is ook om te zorgen dat de afstelling van de carterontluchting niet verandert. Dit omdat de oliepomp gewisseld moet worden en deze ook zorgt voor de aandrijving van de as van de stroomverdeler die tevens zorgt voor de carterontluchting.

Eigenlijk hoeven we niet te twijfelen aan de noodzaak van een oliefilter. Inmiddels is er geen enkele nieuwe auto zonder.
Maar acht U originaliteit heel hoog, dan is het rijden met een Panhard zonder een filter zonder meer mogelijk. Ik zou echter wel kiezen voor een single grade motorolie met weinig dopes en vaak olie verversen.

Hieronder een galerij met foto’s die het Paillou systeem van alle kanten laten zien. Klik op een foto om te beginnen, met de Esc toets terug naar de tekst.